بازار برق ایران یک ساختار سازمان‌یافته برای خرید و فروش برق است که هدف آن ایجاد رقابت سالم میان تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان، بهبود بهره‌وری انرژی، و کاهش هزینه‌های تولید و توزیع است. این بازار از طریق بورس انرژی و قراردادهای دوجانبه فعالیت میکند و شرکت‌های تولیدکننده برق می‌توانند انرژی تولیدی خود را به صورت رقابتی به مصرف‌کنندگان عمده، مانند صنایع و توزیع‌کنندگان، عرضه کنند. همچنین، این ساختار امکان نظارت بهتر بر قیمت‌ها و تأمین پایدار انرژی را فراهم میکند و نقش مهمی در بهینه‌سازی مصرف انرژی و افزایش شفافیت در معاملات برق ایفا می‌نماید.
آشنایی اولیه با بازار برق ایران
در یکی دو دهه اخیر صنعت برق در اکثر کشورهای دنیا دستخوش تغییرات اساسی و بنیادین گردیده است که از آن تحت عناوین مختلفی همچون مقررات زدایی، تجدید ساختار، تجدید قوانین و … یاد میشود. صنعت برق در جهان به دلایل مختلف اقتصادی و تکنولوژیکی، دچار تغییراتی در نحوه مدیریت و بهره برداری شده است. از این تغییرات، در اصطلاح، تحت عنوان تجدید ساختار برق یاد میشود. بازار برق ایران با ابلاغ آیین نامه “تعیین روش، نرخ و شرایط خرید و فروش برق در شبکه برق کشور” توسط وزیر محترم نیرو در تاریخ ۱۳۸۲/0۸/0۱ راه اندازی گردید. این بازار در نظر دارد با ایجاد ساختاری رقابتی، علاوه بر تامین برق در طرح های متنوع به منظور بهبود تجربه مشتریان صنعتی در تامین برق، امکان مدیریت هزینه برای صنایع، بهینه سازی سود آوری و در نهایت بهینه سازی مصرف انرژی در کل کشور ارائه نماید.
اصلاح ساختار صنعت برق کشور فرآیندی مشتمل بر چهار مرحله کلی زیر می باشد:
– تفکیک و جداسازی بین بخش های تولید، انتقال و توزیع
– بازنگری در مقررات و قوانین ناظر
– ایجاد محیطی رقابتی که در آن انرژی الکتریکی عرضه و خریداری
– خصوصی سازی کامل
دلایل راه اندازی بازار برق در ایران
از مهمترین دلایل و انگیزه های تجدید ساختار و راه اندازی بازار این حوزه در ایران می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
1.ایجاد فضای رقابتی در بخشهای تولید و توزیع برق
2.تامین منابع مورد نیاز از طریق حضور بخش غیر دولتی در سرمایه گذاری
3.افزایش بهره وری اقتصادی
4.شفافیت هزینه ها در بخشهای تولید، انتقال و توزیع
از آنجایی که سیستماتیک نمودن مدیریت انرژی در تمامی کشورهای توسعه یافته در دستور کار قرار دارد و در برخی کشورهای پیشرو نیز به طور کامل راه اندازی شده است، علاوه بر بحث اقتصادی، این بازار می تواند به مدیریت مصرف انرژی و بهینه سازی آن کمک شایانی نماید.
ساختار بازار برق ایران
ساختار بازار برق ایران مدل آژانس خرید می باشد، که لازم است کلیه خریداران و فروشندگان در بازار برق حضور داشته باشند. از بارزترین مشخصه های بازار برق ایران می توان به موارد زیر اشاره نمود:
1.مدل این بازار در ایران بازار روز قبل می باشد.
2.مدل حراج در این بازار ایران حراج یکطرفه می باشد.
3.پرداخت به فروشندگان برمبنای روش پرداخت بر مبنای پیشنهاد می باشد.
4.بازار برق ایران بازار عمده فروشی می باشد.
5.نرخ خرید از این بازار به شکل یکنواخت و بر اساس قیمت تسویه بازار می باشد.
6.پرداخت بابت خدمات انتقال بر مبنای آمادگی و انرژی عبوری می باشد.
اجزای تشکیل دهنده ساختار بازار برق در ایران
- فروشندگان
- خریداران
- مرکز کنترل: واحدی به منظور راهبری شبکه سراسری برق کشور و اطمینان از شرایط بهره برداری ایمن بوده و دارای وظایف راهبری و بهره برداری مطمئن شبکه، تبادل اطلاعات با بازار ، و کلیه امور فنی مرتبط با بازار می باشد.
- هیات تنظیم بازار: دارای وظایف نظارت مستمر بر حسن اجرای آیین نامه ها، رفع ابهام و اتخاذ تصمیم در موارد پیش بینی نشده، تدوین و ابالغ رویه های اجرائی و رویه تعیین خسارت، تائید قراردادهای فیمابین مدیر بازار با مرکز و خریداران و فروشندگان، تدوین شاخصهای کارآمدی بازار و نظارت بر گردش سالم و کارآمد بازار، و تدوین و پیشنهاد گسترش بازار، می باشد.
انواع بازار برق ایران
بازار برق ایران به چندین نوع مختلف تقسیم میشود که هرکدام نقش خاصی در تنظیم و بهبود تأمین و توزیع انرژی دارند. انواع بازار برق در ایران عبارت‌اند از:
بازار عمده فروشی برق
کلیه تولیدکنندگان (فروشندگان) و مصرف کنندگان(خریداران)، پیشنهادات عرضه و تقاضای خود را در یک بازار مشترک به نام حوضچه به بهره بردار بازار برق ارائه میدهند. مجری بازار بعد از انجام مناقصه، قیمت تسویه بازار(قیمتی که در آن سود عمومی حداکثر میشود) و توانهای برنده شده هریک از اعضای بازار را تعیین میکند.
این بازار تحت نظارت مدیریت شبکه برق ایران و بورس انرژی فعالیت میکند و هدف آن ایجاد شفافیت در معاملات، تنظیم قیمت‌ها بر اساس عرضه و تقاضا، و افزایش بهره‌وری در تولید و مصرف برق است. در این ساختار، خریداران می‌توانند برق را از طریق قراردادهای دوجانبه یا معاملات لحظه‌ای در بازار بورس انرژی مثل خرید برق از بورس انرژی تهیه کنند که این امر به کاهش وابستگی به یارانه‌های دولتی و ارتقای رقابت در بخش انرژی کمک میکند.
- بازار روزانه
معاملات لحظه‌ای برق برای تأمین نیازهای روزانه.
- قراردادهای دوجانبه (دوطرفه)
قرارداد دوجانبه برق مستقیماً بین خریدار و فروشنده و بدون دخالت بهره‌بردار سیستم منعقد شده و آن‌ها می توانند به صورت مستقل بر سر قیمت و میزان توان مورد معامله به توافق برسند. بررسی سیر تکامل بازارهای برق در کشورهای مختلف نشان میدهد که همگی به این سو در حال حرکت هستند.
- بازار آتی
قراردادهای بلندمدت برای خرید و فروش برق در آینده.
- بازار ظرفیت
برای تضمین تأمین ظرفیت تولید برق در زمان‌های اوج مصرف.
بازار خرده‌فروشی برق
یکی دیگر از بازار برق ایران، بازار خرده فروشی برق است که در آن حتی مصرف‌کنندگان کوچک مثل صنایع با مصرف بالای یک مگاوات نیز امکان انتخاب برق مورد نیاز خود را بر اساس قیمت‌های رقابتی خرده‌فروشان دارند. این بازار به مصرف‌کنندگان اجازه میدهد قیمت‌های پیشنهاد شده را مقایسه کرده و با توجه به کیفیت خدمات و اعتمادپذیری، مناسب‌ترین عرضه‌کننده را انتخاب کنند. برای اجرایی شدن چنین ساختاری، نیاز به استفاده از دستگاه‌های پیشرفته اندازه‌گیری و سیستم‌های مخابراتی هوشمند است که امکان نظارت دقیق و مدیریت بهینه مصرف را فراهم میکند. این روند، علاوه بر ارتقای رضایت مصرف‌کنندگان، شرایط لازم برای ایجاد یک بازار رقابتی سالم را نیز به وجود می‌آورد.
در انتخاب بهترین قرارداد و تأمین برق صنعتی خود تردید دارید؟ با پر کردن فرم زیر مشاوره رایگان ما را دریافت کنید! اگر جزو صنایع هستید برای خرید برق شرکت انرژی توان با مهندسین و متخصصین خبره بهترین گزینه است.