افزایش قیمت برق صنایع ایران به یکی از موضوعات مهم و بحث‌برانگیز در حوزه انرژی و اقتصاد کشور تبدیل شده است. این تغییرات تأثیرات گسترده‌ای بر تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و کلیت اقتصاد دارد. در پی اجرای ماده 3 قانون مانع زدایی از صنعت برق، نرخ برق مصرفی صنایع برای اولین بار در سال 1402 و سپس در مهر 1403 با افزایش مواجه شده بود. به نقل از اکو ایران، وزارت نیرو در نیمه مهرماه اعلام کرد که تعرفه‌های برق مربوط به چهار گروه صنعتی، دستخوش تغییراتی شدند؛ اقدامی که با هدف تحقق مفاد این قانون صورت گرفته است.
طبق گزارش‌های منتشرشده،نرخ برق صنعتی کشور – به‌جز ۱۸ کارخانه تولیدکننده فروآلیاژ – هر ساله تغییر می‌کنند. در سال 1403 این تغییرات در بازه‌ای بین ۱۰ تا ۵۸۶ درصد اعمال شده‌اند. بیشترین میزان افزایش قیمت برق صنایع مربوط به صنایع پرمصرفی است که میزان برق مصرفی آن‌ها بین ۰٫۲۵ تا یک مگاوات‌ساعت قرار دارد؛ به طوری که تعرفه برق این صنایع نسبت به سال ۱۴۰۲، تا ۵۸۶ درصد افزایش یافته است. در نقطه مقابل، نرخ برق مصرفی واحدهای تولید فروآلیاژ با مصرف بالای یک مگاوات‌ساعت، حدود ۳۰ درصد کاهش پیدا کرده است. در حال حاضر که در حال نوشتن این مقاله هستیم تعرفه برق صنعتی 1404 به عنوان آخرین نرخ اعلام شده است که از اردیبهشت سال 1404 اعمال می‌شود.
پیش‌تر نیز وزارت نیرو در تاریخ ۱۰ مهر اعلام کرده بود که مطابق ماده ۳ قانون مذکور، نرخ برق صنایع مشمول چهار کد تعرفه خاص افزایش خواهد یافت. علاوه بر این، هزینه برق مورد استفاده در مراکز استخراج رمزارز نیز بر اساس ضوابط تازه محاسبه و دریافت می‌شود. در ادامه، به بررسی افزایش قیمت برق صنایع در سال 1404، دلایل، پیامدها و واکنش‌های مرتبط می‌پردازیم.
جزئیات افزایش قیمت برق صنایع در سال 1404
در گزارشی از برق نیوز آمده است که وزارت نیرو طی اطلاعیه‌ای درباره تعیین سقف جدید نرخ انرژی و نرخ خرید خدمات توان راکتیو برای سال ۱۴۰۴ اعلام کرده است: با توجه به مصوبه صادره در تاریخ ۲۷ اسفند ۱۴۰۳ از سوی وزیر نیرو، مبنی بر ابلاغ سقف نرخ انرژی در بازار عمده‌فروشی برق در سال ۱۴۰۴، به اطلاع سهامداران محترم می‌رسد که مطابق با ضوابط فعلی بازار رقابتی برق، اعمال این تغییرات در نرخ فروش انرژی و نرخ خرید خدمات توان راکتیو، منجر به رشد درآمد انرژی در این بازار خواهد شد. جزئیات این تغییرات در ادامه ارائه شده است.
بر اساس اطلاعیه وزارت نیرو، از ابتدای فروردین ۱۴۰۴، نرخ برق با افزایش ۲۹ درصدی مواجه خواهد شد. سقف نرخ انرژی در بازار عمده فروشی برق 1403 که ۱٬۶۲۰ ریال به ازای هر کیلووات ساعت بود به ۲٬۰۹۰ ریال افزایش یافته است. نرخ پایه آمادگی همچنان ۱۸۵ ریال به ازای هر کیلووات ساعت باقی می‌ماند. همچنین، نرخ انرژی راکتیو تولیدی معادل ۱۶۰ ریال بر کیلووار ساعت و نرخ انرژی توان راکتیو جذبی ۱۷۰ ریال بر کیلووار ساعت تعیین شده است که از ابتدای اردیبهشت ۱۴۰۴ اجرایی خواهد شد.
دلایل افزایش قیمت برق صنایع
یکی از دلایل اصلی این افزایش قیمت برق صنایع، ناترازی شدید انرژی در کشور است. به گفته سید مجتبی رضوی، نایب رئیس خانه صنعت کشور، کمبود ۱۸ تا ۲۰ هزار مگاوات برق در کشور وجود دارد و این ناترازی در بخش گاز نیز مشاهده می‌شود. وی همچنین به افزایش بی‌رویه قیمت انرژی اشاره کرده و حذف دیماند از قبض‌های برق و جایگزینی آن با حق ترانزیت را از عوامل افزایش هزینه‌های تولید دانسته است.
پیامدهای افزایش قیمت برق بر صنایع و اقتصاد
افزایش قیمت برق می‌تواند تأثیرات متعددی بر صنایع و اقتصاد کشور داشته باشد:
- افزایش هزینه‌های تولید: با افزایش قیمت برق، هزینه‌های تولید در صنایع بالا می‌رود که ممکن است منجر به کاهش سودآوری و افزایش قیمت محصولات شود.
- تورم: آرش نجفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق ایران، معتقد است که افزایش قیمت برق باعث افزایش تورم می‌شود، زیرا صنایع هزینه‌های اضافی را در قیمت کالاها و خدمات خود منعکس می‌کنند.
- کاهش رقابت‌پذیری: افزایش هزینه‌های انرژی می‌تواند رقابت‌پذیری صنایع ایرانی را در بازارهای داخلی و بین‌المللی کاهش دهد
واکنش‌ها به افزایش قیمت برق
این افزایش قیمت برق صنایع با واکنش‌های مختلفی مواجه شده است. برخی نمایندگان مجلس با افزایش ۳۸ درصدی تعرفه برق در تمام پلکان‌ها مخالفت کرده و بر لزوم حمایت از اقشار ضعیف تأکید کرده‌اند. به‌زعم آنان، افزایش تعرفه‌ها باید به‌صورت پلکانی و با در نظر گرفتن مصرف واقعی مشترکان صورت گیرد.
جمع‌بندی
افزایش قیمت برق صنایع ایران نتیجه ناترازی انرژی و سیاست‌های اصلاحی در بخش یارانه‌ها است. این تغییرات تأثیرات گسترده‌ای بر بخش‌های مختلف اقتصادی دارد و نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و حمایت‌های مناسب از صنایع و مصرف‌کنندگان است تا از بروز مشکلات جدی در تولید و تورم جلوگیری شود.