هدف از صدور دستورالعمل خرده فروشی برق، ایجاد چارچوبی قانونی و فنی برای بهبود بازار برق، افزایش رقابت، و ارتقاء کیفیت خدمات است. همچنین هدف از صدور پروانه خرده فروشی برق، برای ایجاد شرایطی است که به شرکت‌های خصوصی و غیردولتی اجازه می‌دهد برق را از بازار عمده‌فروشی، بورس انرژی یا از تولیدکنندگان مستقیم خریداری و سپس به مصرف‌کنندگان نهایی (مانند کسب‌وکارها و صنایع) عرضه کنند. صدور پروانه خرده فروشی باعث ورود نیروگاه‌ها و فروشندگان برق خصوصی به بازار برق می‌شود که رقابت را در این بخش افزایش می‌دهد. این رقابت منجر به بهبود خدمات و کاهش هزینه‌های برق برای مصرف‌کنندگان می‌شود.
صدور دستورالعمل خرده فروشی برق
شرکت‌های خرده‌فروشی برق، برق را از تولیدکنندگان یا بازار عمده فروشی برق و بورس انرژی خریداری می‌کنند. این خرید می‌تواند از طریق قراردادهای مستقیم با تولیدکنندگان یا از طریق بازار بورس انرژی انجام شود. این شرکت‌ها برق خریداری شده را به مصرف‌کنندگان نهایی مانند کسب‌وکارها، صنایع، و گاهی اوقات به مصرف‌کنندگان خانگی می‌فروشند. خرده‌فروشان معمولاً از مدل‌های قراردادی متنوعی مانند خرید برق از بورس انرژی، قرارداد دوجانبه برق و… نیازهای مختلف مشتریان را پوشش می‌دهند.
صدور دستورالعمل خرده فروشی برق توسط معاون وزیر در امور برق و انرژی باهدف ایجاد یک ساختار قانونی و تنظیمی برای فعالیت شرکت‌های خرده‌فروشی برق تصویب می‌شود و شرکت‌های خرده فروشی باید از این دستورالعمل‌ها پیروی کنند و پروانه صدور خرده فروشی را دریافت کنند. اجرای دستورالعمل خرده فروشی برق به تنظیم بازار و ایجاد شفافیت در فعالیت شرکت‌ها کمک می‌کند. این دستورالعمل‌ها باعث می‌شوند که تمامی شرکت‌ها و فروشندگان و خریداران بازار برق تحت قوانین مشخص و شفاف عمل کنند که در نتیجه جلوی رفتارهای ضدرقابتی و تخلفات احتمالی گرفته می‌شود. البته باید این قوانین توسط مصرف کنندگان و هیئت تنظیم بازار برق، شرکت سهامی مدیریت شبکه برق و شرکت‌های توزیع برق و انرژی هم رعایت شود.
نحوه صدور پروانه خرده فروشی برق
نحوه صدور پروانه خرده فروشی برق به یک فرایند تنظیم شده توسط نهادهای قانونی و نظارتی نیاز دارد و بر اساس قانون صدور دستورالعمل خرده فروشی برق انجام می‌شود. این فرایند معمولاً شامل چند مرحله است که در زیر به آنها اشاره می‌شود:
- ثبت درخواست: متقاضی دریافت پروانه باید با مراجعه به سامانه و ثبت‌نام در آن و بارگذاری مدارک مربوط به پروانه خرده فروشی برق، نسبت به دریافت کد رهگیری اقدام کند.
- ارزیابی درخواست توسط نهاد مسئول: دفتر موظف است حداکثر در مدت ۱۰ روز کاری پس از صدور کد رهگیری برای متقاضی نسبت به تأیید و یا عدم تأیید مدارک ارسالی در سامانه اقدام کند و مراتب را از طریق سامانه به اطلاع متقاضی برساند. ارزیابی مدارک در سامانه http://psp.moe.org.ir ثبت میگردد.
تبصره: در صورت تأیید مدارک متقاضی، مدارک مذکور، وفق شیوه‌نامه ارزیابی (پیوست شماره یک)، به‌منظور بررسی و ارزیابی به کمیته ارزیابی ارسال می‌شود و در صورت عدم تأیید مدارک متقاضی، وی موظف است ظرف مدت هفت روز کاری نسبت به رفع نواقص از طریق سامانه اقدام کند؛ در غیر این صورت، کد رهگیری متقاضی از درجه اعتبار ساقط شده و متقاضی باید مجدداً اقدام به دریافت کد رهگیری کند
- کمیته ارزیابی: نسبت به بررسی مدارک متقاضیان حداکثر در مدت ۱۵ روز کاری اقدام می‌نماید و در صورت تأیید، دفتر پیش‌نویس پروانه را تهیه و جهت امضای معاون وزیر در امور برق و انرژی ارسال می‌کند.
تبصره: چنانچه متقاضی در نتیجه فرایند ارزیابی، واجد شرایط برای اخذ پروانه تشخیص داده نشود، دلایل از طریق سامانه به اطلاع متقاضی می‌رسد. متقاضی می‌تواند نسبت به رفع نواقص و دلایل اعلام شده، حداکثر در مدت زمانی سه ماه اقدام نماید. پس از گذشت مهلت مذکور، درخواست متقاضی در سامانه لغو میگردد.
اختیارات و تعهدات خرده فروشان برق طبق دستورالعمل خرده فروشی برق
در حال حاضر شرکت‌هایی که دارای پروانه خرده فروش معتبر از وزارت نیرو هستند متضمن اختیارات به شرح بخشی یا تمام مفاد ذیل برای دارنده پروانه خواهد بود:
۱. خرید و فروش انرژی الکتریکی در هریک از سطوح ولتاژی توزیع، فوق توزیع و انتقال؛ فروش انرژی الکتریکی به مصرف‌کنندگان نهایی صنعتی بالای ۵ مگاوات ساعت طرف قرارداد خود .
۲. خرید و فروش برق در بورس انرژی این خرید می‌تواند به‌صورت مستقیم از تولیدکنندگان یا از طریق بورس انرژی که قیمت‌ها به‌صورت رقابتی تعیین می‌شود، انجام شود.
۳. خرید و فروش برق از طریق قرارداد دوجانبه
جزئیات دستورالعمل اجرایی صدور پروانه خرده فروشی برق
بنا بر گزارش ایرما ، تعریف خرده فروش: شخص حقوقی (غیر دولتی) دارای پروانه خرده فروشی برق از وزارت نیرو است.
تعریف پروانه خرده فروشی: اجازه نامه ای است که از طرف وزارت نیرو به منظورخرید انرژی الکتریکی و فروش آن به مشترک صادر می شود.
مطابق با دستورالعمل خرده فروشی برق، خرده فروشان افراد حقوقی غیردولتی و از جمله شرکت‌های بازرگانی هستند که مجوز دسترسی به شبکه‌ای که مصرف‌کننده به آن متصل است را داشته و به‌عنوان واسطه عمل می‌کنند. دستورالعمل خرده فروشی برق برای شرکت‌های خرده فروش، طبق دستورالعمل اجرایی صدور پروانه خرده فروشی برق به شرح زیر است:
- باتوجه‌به مفاد دستورالعمل اجرایی صدور پروانه خرده فروشی برق، مدت اعتبار پروانه صادره از سوی وزارت نیرو از تاریخ صدور برابر با یک سال شمسی است و در دوره‌های بعدی به ۵ سال افزایش می‌یابد.
- موضوع فعالیت شرکت متقاضی دریافت پروانه خرده‌فروشی برق (مندرج در اساسنامه) نیز باید مرتبط با تجارت و بازرگانی برق (خرده‌فروشی برق) باشد.
- دارنده پروانه متعهد می‌شود هزینه خدمات جابه‌جایی برق را وفق دستورالعمل «مدیریت یارانه متقاطع و جابه‌جایی برق در شبکه» به/از مالک شبکه مربوطه (دارنده مجوز از وزارت نیرو) و یا سایر شرکت‌هایی که توسط وزارت نیرو تعیین می‌شوند، به‌موقع و حسب مورد پرداخت/دریافت کند.
- دارنده پروانه متعهد می‌شود در فروش برق از ساختارهای تعرفه مصوب وزارت نیرو تبعیت کند.
- میزان ظرفیت فروش انرژی الکتریکی که در پروانه خرده‌فروشی برق مورد موافقت قرار خواهد گرفت، باتوجه‌به امتیاز توان مالی متقاضی محاسبه می‌شود.
- دارنده پروانه می‌تواند برای تمدید آن دو ماه پیش از اتمام دوره تمامی مدارک را ارسال کند.
- اگر هر یک از شرکت‌های دارنده پروانه دستورالعمل‌های خرده فروشی برق را به‌درستی انجام ندهند، هیئت می‌تواند آنها را به جریمه محکوم کرده و یا پروانه آنها را لغو کند. به‌عنوان‌مثال؛ فروش برق با نرخ بالاتر از تعرفه به مصرف‌کننده نهایی و یا عدم پرداخت به‌موقع سهم فروشندگان، همچنین عدم ارائه خدمات مناسب به آنها بدون دلیل موجه منجر به لغو پروانه می‌شوند.
- یکی از مهم‌ترین دستورالعمل‌های خرده فروشی برق این است که این گونه شرکت‌ها باید تمامی مکاتبات خود را به‌صورت کتبی به آدرس تهران، تقاطع نیایش، کردستان، ساختمان وزارت نیرو، طبقه پنجم غربی، دفتر خصوصی‌سازی صنعت برق ارسال کنند.
جمال آریایی، مدیرکل دفتر خصوصی‌سازی صنعت برق، اظهار کرد: در حال حاضر «پروانه خرده‌فروشی برق» بر اساس دستورالعمل اجرایی پروانه خرده‌فروشی صادر می‌شود.
آریایی ادامه داد: در حال حاضر بیش از ۲۰ شرکت موفق به اخذ پروانه خرده‌فروشی از وزارت نیرو شده‌اند که اطلاعات کامل آنها در تارنمای دفتر خصوصی‌سازی صنعت برق (به آدرس الکترونیکی psp.moe.gov.ir) در دسترس است. همچنین «هر شخص حقوقی (غیردولتی)» می‌تواند از طریق سامانه الکترونیکی جامع مدیریت پروانه‌های صنعت برق (به آدرس الکترونیکی http://license.moe.gov.ir) نسبت به دریافت پروانه خرده‌فروشی برق حداکثر ظرف مدت ۲۵ روز کاری اقدام کند.
وی با بیان این که تا کنون ۲۲ شرکت حقوقی موفق به اخذ پروانه خرده‌فروشی از وزارت نیرو شده‌اند، گفت: از این تعداد تا کنون ۵ شرکت خرده‌فروشی پس از طی مراحل قانونی، موفق به اخذ کد معاملاتی بورس انرژی شده‌اند.
صدور دستورالعمل خرده فروشی برق
در راستاي تحقق سیاستهاي کلان اقتصادي و به منظور ساماندهی و تسهیل مقررات بخش برق، مبنی بر ایجاد روشی مناسب و متعادل در فرایند اخذ مجوز خرده فروشی برق، دستورالعمل اجرایی صدور پروانه خرده فروشی برق ابلاغ میگردد.