در ایران، با افزایش مصرف انرژی و گسترش شبکه‌های برق یکی از مشکلات و چالش‌های مهم صنعت برق، تامین مالی است. گواهی ظرفیت برق برای حل مشکل تامین مالی ایجاد شد. صنعت برق به منظور افزایش تولید و نگهداری و بهبود ظرفیت موجود خود به صورت مستمر نیازمند تامین منابع مالی است. توسعه صنعت برق به دلیل متکی بودن به بودجه دولت و منابع دولتی دارای مشکلات و چالش‌های زیادی است و منابع مالی برای تولید ظرفیت جدید برق متناسب با رشد و افزایش مصرف برق در ایران وجود ندارد.
گواهی ظرفیت یک ابزار مالی است که برای ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضا و تامین صنعت برق، طراحی و ایجاد شده است و می‌تواند منابع مالی ایجاد نیروگاه‌های جدید را تامین کند.
گواهی ظرفیت برق چیست؟
گواهی ظرفیت برق سندی است قابل معامله که توسط وزارت نیرو ایجاد شده و در بورس انرژی ایران منتشر می‌شود تا منجر به احداث نیروگاه‌های جدید و یا کاهش ظرفیت و قدرت قراردادی مصرف‌کنندگان فعلی برق شود. اگر بخواهیم قابل‌فهم‌تر توضیح دهیم این گواهی‌ها نشان‌دهنده تعهد یا تضمین تولیدکننده در تامین برق است و برای مصرف کننده، خرید برق تا یک سقف مشخص است که لزومی برای مصرف تا آن سقف مشخص وجود ندارد. این گواهی‌ها به صورت ابزارهای مالی در بازار برق خرید و فروش می‌شوند و برای اطمینان از پایداری شبکه و کاهش خطرات ناشی از کمبود انرژی به کار می‌روند.
گواهی ظرفیت بورس انرژی در چارچوب بازارهای انرژی تعریف می‌شود. تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان می‌توانند با تعهد به تامین یا کاهش ظرفیت مشخصی از برق، این گواهی‌ها را دریافت کنند. سپس، این گواهی‌ها در بازار معامله می‌شوند و نقش مهمی در تنظیم عرضه و تقاضا ایفا می‌کنند.
اوراق گواهی ظرفیت چیست ؟
بر اساس بندهای “ز” و “ژ “دستورالعمل بند “و” ماده 133 قانون برنامه پنج ساله پنجم وزارت نیرو، گواهی ظرفیت، سندی قابل معامله است. این سند با مجوز وزارت نیروی برای ایجاد نیروگاه جدید و یا کاهش قدرت قراردادی مشترکین موجود صادر می‌شود.
واحد گواهی ظرفیت کیلووات است که نشان دهنده ” تعهد تدارک یک کیلووات ظرفیت مطمئن نیروگاهی به مدت نامحدود” است.
گواهی ظرفیت بورس انرژی
بازار ظرفیت، بازار متمرکز خرید و فروش گواهی ظرفیت است که توسط بورس انرژی اداره می‌شود. نیروگاه‌های تازه تاسیس شده و در حال احداث، پس از تایید وزارت نیرو، با انتشار گواهی ظرفیت پیش از وارد شدن به مدار تولید برق می‌توانند منابع مالی خود را تامین کنند. از طرفی متقاضیان اتصال به شبکه برق نیز می‌توانند به راحتی و به سرعت از طریق سیستم عرضه و تقاضا در بورس انرژی به طور شفاف اقدام به تهیه گواهی ظرفیت کنند و آن را به عنوان پیش نیاز اتصال به شبکه سراسری برق به شرکت‌های برق منطقه ای یا توزیع نیروی برق ارائه کنند. به این ترتیب وزارت نیرو دیگر دغدغه توسعه ظرفیت تولید برق و احداث نیروگاه‌های جدید را ندارد و در عوض شرایط ورود بخش خصوصی به عرصه تولید را فراهم و تسهیل می‌کند.
فعالان بازار این اوراق گواهی ظرفیت بورس انرژی فقط مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان واقعی برق نیستند و سرمایه گذاران عادی نیز قادر خواهند بود از نوسانات احتمالی قیمت این اوراق سود ببرند و به نقد شدن بازار این اوراق کمک کنند.
اهداف و مزایای گواهی ظرفیت بورس انرژی چیست ؟
１. امنیت بلند مدت در تولید برق
２. کمک به ورود بخش خصوصی در صنعت برق
３. تسهیل در تامین مالی صنعت برق از بازار سرمایه
４. کشف قیمت مناسب گواهی ظرفیت بر اساس ساز و کار بازار
５. کمک به ارزیابی صرفه اقتصادی پروژه‌های سرمایه‌گذاری در بخش نیروگاهی
６. ارسال سیگنال اقتصادی به سرمایه‌داران بخش خصوصی و ارائه چشم انداز مناسب به تصمیم گیران دولتی و سیاست گذاران توسعه شبکه سراسری برق کشور
７. کسب اطمینان از تناسب افزایش ظرفیت تولید برق با رشد مصرف در کشور
８. پوشش ریسک ناشی از عدم وجود ظرفیت مازاد (برای متقاضی دریافت انشعاب) و عدم وجود متقاضی دریافت انشعاب (برای نیروگاه)
انواع بازارهای گواهی ظرفیت برق
1. بازار نقدی گواهی ظرفیت
بازاری است که اوراق مورد معامله در آن دارای ظرفیت ایجاد شده و آماده برقراری انشعاب است.
2. بازار سلف گواهی ظرفیت
بازاری است که اوراق مورد معامله در آن معرف تعهد تدارک ظرفیت و برقراری انشعاب در آینده است.
ساز و کار معاملات گواهی ظرفیت در بازار نقدی
1. اعلام ظرفیت موجود و ظرفیت ناشی از کاهش قدرت قراردادی جهت برقراری انشعاب توسط وزارت نیرو به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه.
2. ثبت ظرفیت اعلامی در سامانه توسط شرکت سپرده گذاری مرکزی
3. انجام معاملات
ساز و کار معاملات گواهی ظرفیت در بازار سلف
1. صدور پروانه احداث و ارائه معرفی‌نامه جهت انتشار اوراق به متقاضی ساخت نیروگاه توسط وزارت نیرو
2. ارائه درخواست پذیرش و انتشار گواهی ظرفیت به بورس انرژی
3. انتشار اوراق توسط نیروگاه جهت تامین مالی
4. پرداخت وجه و دریافت گواهی ظرفیت توسط متقاضیان و سرمایه گذاران
5. معاملات در بازار ثانوی
به نقل از شرکت کارگذاری سی ولکس :
کسانی که می‌توانند وارد بازاراوراق گواهی ظرفیت شوند شامل تمامی مشترکان برق که از سال 1395 است که درخواست افزایش قدرت و یا اقدام به درخواست انشعاب از مالک شبکه دارند. این مشترکان موظف به خرید و تهیه اوراق گواهی ظرفیت معادل ظرفیت درخواستی (بر حسب واحد وات) هستند.
فروشندگان اوراق گواهی ظرفیت بورس انرژی :
1) صنایعی که کاهش قدرت قراردادی دارند.
2) نیروگاه‌هایی که قرارداد خرید تضمینی برق با دولت دارند.
متقاضیان و کسانی که می‌توانند وارد بازار برق بورس انرژی شوند
1) شرکت‌های خرده فروش برق
2) صنایع مصرف کنندۀ برق که می‌توانند برق مورد نیاز خود را از طریق خرید برق از بورس انرژی خریداری نمایند.
3) شرکت‌های توزیع برق
نتیجه‌گیری
گواهی ظرفیت برق یکی از راهکارهای موثر برای مدیریت هوشمند انرژی در دنیای امروز است. این ابزار با ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضای برق، کاهش هزینه‌ها و بهبود بهره‌وری، می‌تواند نقش مهمی در آینده صنعت انرژی ایفا کند. با توسعه بازارهای انرژی و افزایش آگاهی عمومی، گواهی ظرفیت بورس انرژی به عنوان یکی از ارکان اصلی مدیریت انرژی به شمار خواهد رفت.
در نهایت، بهره‌گیری از این ابزار نوین، نیازمند همکاری دولت، تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و سایر ذی‌نفعان است تا بتوانیم به سمت یک سیستم انرژی پایدارتر و کارآمدتر حرکت کنیم.
برای مشاوره تخصصی درباره خرید و فروش گواهی ظرفیت برق بورس انرژی و قرارداد دوجانبه خرید برق و … ، با کارشناسان متخصص و خبره شرکت انرژی توان تماس بگیرید یا فرم زیر را برای مشاوره پر و برای ما ارسال کنید تا با شما تماس بگیریم.