برق به‌عنوان یکی از منابع انرژی نقش مهمی در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها دارد و میزان دسترسی به برق یکی از معیارهای توسعه یافتگی کشورها به‌حساب می‌آید. در سال‌های اخیر با توسعه فناوری‌های جدید، بازار برق در بسیاری از کشورهای جهان دستخوش اصلاحات و تغییرات عملی شده و از یک بخش متمرکز و یکپارچه به بازاری آزاد و رقابتی به‌ویژه در صنعت تولید و توزیع حرکت کرده است. هدف اصلی این توسعه افزایش کارایی بازار برق و در نتیجه کاهش قیمت و بهبود کیفیت زندگی مصرف‌کنندگان است. هدف از ایجاد بازار برق استفاده از آن به‌عنوان واسطی بین سیستم‌های تولید و توزیع و انتقال و خریداران است و ساختار بازار صنعت برق به چهار بخش بازار عمده فروشی برق، ترانزیت برق، خرید عمده و خرده فروشی برق تقسیم شده است.
بازار عمده فروشی برق به‌عنوان یکی از حیاتی‌ترین بخش‌های صنعت برق، نقش بسیار مهمی در تأمین و توزیع انرژی الکتریکی ایفا می‌کند. در ادامه به بررسی ساختار و مزایای این بازار پرداخته و نگاهی به چالش‌ها و فرصت‌های این بازار خواهیم انداخت.
تعریف بازار عمده فروشی برق
بازار عمده‌فروشی برق به بازاری است که در آن برق به‌صورت عمده بین تولیدکنندگان و خریداران برق مبادله می‌شود این بازار، جایی است که تولیدکنندگان برق می‌توانند تولیدات خود را به شرکت‌های توزیع و سایر خریداران بزرگ، از جمله صنایع و کارخانه‌ها، بفروشند. هدف این بازار، ایجاد رقابت در عرضه برق و تعیین قیمت بر اساس عرضه و تقاضا است. به‌طورکلی، بازار عمده‌فروشی برق نقش مهمی در تنظیم قیمت‌ها و تامین برق پایدار دارد و به بهینه‌سازی مصرف و کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند.
نحوه عملکرد بازار عمده فروشی برق
بازارهای عمده فروشی برق عموماً بر اساس مدل‌هایی چندعاملی است که در آنها تعادل بازار بر پایه رقابت و تعامل عوامل متعدد با یکدیگر به دست می‌آید. از ویژگی‌های اصلی این نوع مدل‌ها، امکان یادگیری عوامل از نتایج رفتار خود و سایرین در یک محیط رقابتی است. در بازار عمده فروشی برق، هر عامل یک واحد تولیدکننده برق است که به‌صورت مستقل و هوشمند با سایر عامل‌ها برای عرضه برق با قیمت‌های پیشنهادی رقابت می‌کند. فرایند قیمت‌گذاری را می‌توان یک بازی ایستا فرض نمود که هرروزه تکرار می‌شود. در این بازی هر عامل قیمت پیشنهادی خود را مستقلاً اعلام نموده و بهره‌بردار باتوجه‌به تقاضای بار مصرفی و محدودیت‌ها، بهترین پیشنهادها را انتخاب می‌نماید.
هر توليدكننده موظف است 3 روز قبل از اجراي بازار قيمت و مقدار پيشنهادي خود را در ده پله‌ي صعودي به بازار برق كشور بدهد. خريداران نيز مقدار نياز خود را به بازار برق ايران داده و بر اساس برابري عرضه و پيش بيني مصرف، قيمت نهايي بازار تعيين مي‌شود. قيمتي كه از سوي بازار به صورت رسمي اعلام مي‌شود، قيمت موزون و نرخ خريد از بازار برق ايران قیمت يكنواخت است. پرداخت به توليدكنندگان نيز از دو قسمت تشكيل مي‌شود. بخش اول بهاي انرژي است كه بر مبناي پيشنهاد داده شده از سوي توليدكننده پرداخت خواهد شد و بخش دوم به بهاي آمادگي (ظرفيت) تعلق مي‌گيرد. بهاي آمادگي به منظور تشويق سرمايه گذاري در بخش توليد و بر اساس اعلام آمادگي واحد و ظرفيت قابل توليد پرداخت خواهد شد. پرداخت براي ظرفيت ثابت است و با توجه به ضرايب مختلف زماني، صرف نظر از توليد يا عدم توليد، به نرخ ثابتي براي همه توليدكنندگان و با توجه به مگاوات ساعت آماده ي توليد، پرداخت خواهد شد.
اطلاعاتی که نیروگاه ها در بازار عمده فروشی اعلام و دریافت می‌کنند
در بازار عمده‌فروشی، مالکین نیروگاه‌ها برق تولیدی خود را در بازار ارائه می‌نمایند. برخی از اطلاعاتی که مالکان نیروگاه‌ها باید به بازار اعلام کنند به شرح زیر است:
- قابلیت تولید ابراز شده
- قابلیت تولید قابل گسیل با تعیین اثرات هر یک از محدودیت‌ها
- متوسط هزینه متغیر تولید واحد نیروگاهی
- ظرفیت اختصاص یافته به ترانزیت (به تفکیک)، همراه با سایر اطلاعات مربوط به آن (همچون نیاز مصرف مصرف‌کننده برای همان ساعت، قدرت قراردادی ترانزیت و مشخصات عرضه‌کننده و مصرف‌کننده)
- اولویت نسبی ترانزیت(ها) در اعمال خاموشی یا مدیریت مصرف
- نرخ پیشنهادی انرژی تولیدی واحد نیروگاهی مزبور (برای باقی‌مانده ظرفیت واحد نیروگاهی تا سقف قابلیت تولید ابراز شده) و برای هر ساعت از هر روز
که این اطلاعات باید تا ساعت ۹ صبح سه روز قبل، به مدیریت بازار اعلام شوند. سپس مدیریت بازار با استفاده از این اطلاعات، تا ساعت ۱۲ روز قبل از عرضه، پذیرش یا عدم پذیرش هر واحد نیروگاهی برای تولید انرژی را به مالک نیروگاه اعلام می‌نماید و در کنار آن اطلاعات زیر به وی عرضه می‌شود:
-
نرخ پذیرفته شده انرژی تولیدی آن واحد نیروگاهی
-
برآورد نیاز ساعت به ساعت شبکه به انرژی برای هر واحد نیروگاهی
-
محدودیتهای ناشی از انتقال
-
محدودیتهای ترانزیت
-
حوادث قهریه
منبع این قسمت از نوشته مربوط به بازار برق ویکی پدیا است.
چالش‌های بازار عمده فروشی برق
بازار عمده فروشی برق یک بازار نسبتاً پیچیده است و خصوصیاتی مانند ضرورت تعادل لحظه‌ای تولید و مصرف، محدودیت‌هایی تولید و انتقال، قیود فیزیکی پخش بار، هزینه بالای ذخیره انرژی و حساسیت پایین تقاضا نسبت به تغییرات قیمت، بر پیچیدگی آن افزوده و چالش‌های خاصی در تنظیم بازار ایجاد می‌کند.
علاوه بر اینها، مسائلی مانند حمایت از محیط زیست، هزینه بالای سرمایه‌گذاری اولیه و استفاده بهینه از منابع نقش مستقیم بر عملکرد بازیگران این بازار دارد. متأسفانه در شرایط رقابتی جدید، مدل‌های سنتی و کلاسیک که عوامل اقتصادی (تولیدکنندگان یا مصرف‌کنندگان) را همگون و فاقد تعامل فرض می‌کنند، بازار عمده فروشی کارایی لازم را نداشته و نتایج قابل‌قبولی ارائه نمی‌دهد. بازارهای جدید برق شامل تعداد زیادی از تولیدکنندگان ناهمگون باتوجه‌به نوع فناوری و درجه ریسک پذیریشان هستند که در رقابت با یکدیگر وارد چرخه تولید می‌شوند.
نتیجه گیری
در بازار عمده فروشی برق ایران، تأمین‌کنندگان برق می‌توانند انرژی خود را به مشتریان مختلف با شرایط رقابتی بفروشند، در حالی که خریداران می‌توانند برق را با قیمت‌های مناسب‌تر و از منابع مختلف تهیه کنند. این سازوکار به بهبود بهره‌وری و کاهش هزینه‌های مصرفی برق کمک می‌کند. بازارهای عمده فروشی، به تدریج به سمتی حرکت می‌کنند که انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر نقش بیشتری در تأمین برق داشته باشند. همچنین، با افزایش استفاده از سیستم‌های هوشمند در مدیریت شبکه‌های برق و تقویت زیرساخت‌های انتقال، انتظار می‌رود که بازار عمده فروشی برق در آینده به مراتب کارآمدتر و پایدارتر باشد.
اگر نمیدانید ترانزیت برق چیست و خرده فروشی برق و قرارداد دوجانبه برق چیست و اگر جزو صنایع یا مشترکین بالای یک مگاوات هستید، برای خرید برق و دریافت مشاوره از کارشناسان خبره و متخصص انرژی توان فرم زیر را کامل و برای ما ارسال کنید.
درخواست ها
“(ضروری)” indicates required fields