در راستای سیاست‌های وزارت نیرو برای افزایش بهره‌وری تولید برق، تشویق سرمایه‌گذاری در نیروگاههای مقیاس کوچک (DG) و ایجاد رقابت در بازار برق کشور، امکان انعقاد قراردادهای دوجانبه میان تولیدکنندگان برق (نیروگاههای مقیاس کوچک) و مشترکان بزرگ فراهم شده است.رویه اجرایی عقد قراردادهای دوجانبه در نیروگاههای مقیاس کوچک که بر مبنای دستورالعمل اجرایی ابلاغ‌شده توسط معاونت برق و انرژی وزارت نیرو تدوین شده، چارچوبی قانونی برای خرید و فروش مستقیم برق بین تولیدکننده و مصرف‌کننده ایجاد می‌کند. اجرای این دستورالعمل، تحت نظارت شرکت مدیریت شبکه برق ایران، شرکت توانیر و شرکت‌های برق منطقه‌ای و توزیع نیروی برق انجام می‌گیرد.
هدف از تنظیم رویه اجرایی عقد قراردادهای دوجانبه در نیروگاههای مقیاس کوچک
- ایجاد فضای رقابتی در بازار برق و کاهش انحصار عرضه.
- افزایش بهره‌وری اقتصادی نیروگاههای کوچک با فراهم‌سازی امکان فروش مستقیم برق.
- کاهش هزینه‌های تامین برق برای صنایع بزرگ و مشترکان پرمصرف.
- افزایش امنیت و پایداری شبکه برق از طریق پراکنده‌سازی تولید.
- کاهش بار مالی دولت در پرداخت یارانه‌های انرژی.
مسئولیت دستگاه‌های اجرایی
براساس دستورالعمل ابلاغ‌شده از سوی معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی، مسئولیت اجرای فرآیند عقد این نوع قراردادها، بر عهده مدیران ارشد شرکت‌های برق منطقه‌ای، شرکت‌های توزیع نیروی برق و شرکت مدیریت شبکه برق ایران قرار دارد. علاوه بر این، نظارت کلان بر حسن اجرای این دستورالعمل، توسط مدیرعامل شرکت توانیر انجام می‌شود.
شرایط عمومی و الزامات عقد قرارداد دوجانبه نیروگاه های مقیاس کوچک
عقد قرارداد دوجانبه در نیروگاههای مقیاس کوچک، تحت شرایط مشخصی انجام می‌شود که رعایت آن برای تمامی طرفین الزامی است:
1. مشترکین با مصرف بالای یک مگاوات برای خرید برق بالای یک مگاوات امکان انعقاد قرارداد دوجانبه برق با نیروگاههای مقیاس کوچک را دارند.
2. سقف تعهد تولید نیروگاه در قالب این قراردادها، معادل 70 درصد ظرفیت عملی نیروگاه تعیین شده است.
3. مشترکینی که قصد عقد این قراردادها را دارند، باید الحاقیه خاصی را تحت عنوان “الحاقیه قرارداد تامین برق مشترکینی که بخشی از انرژی خود را از بورس انرژی یا قراردادهای دوجانبه تامین می‌کنند” امضا کنند.
اگر از مشترکین و صنایع بالای یک مگاوات هستید برای دریافت مشاوره و راهنمایی برای خرید برق از طریق قرارداد دوجانبه، از مهندسین و متخصصان شرکت انرژی توان کمک بگیرید.
فرآیند اجرایی عقد قرارداد دوجانبه نیروگاههای مقیاس کوچک
فرآیند مالی و نحوه تسویه در قراردادهای دوجانبه از اهمیت بالایی برخوردار است. این فرآیند شامل چند مرحله اصلی است:
-
- مذاکره و تنظیم قرارداد: تولیدکننده (نیروگاه مقیاس کوچک) و مشترک (مصرف‌کننده) در مورد حجم برق، قیمت، دوره زمانی قرارداد و سایر مفاد توافق می‌کنند.
- ثبت قرارداد در سامانه بازار برق: نیروگاه موظف است اطلاعات قرارداد را در سامانه مدیریت شبکه برق ایران ثبت نماید.
- کاهش صورتحساب توزیع: شرکت مدیریت شبکه، میزان برق خریداری‌شده در قرارداد دوجانبه را از صورتحساب شرکت توزیع یا برق منطقه‌ای کسر می‌کند.
- پرداخت هزینه ترانزیت: مشترک موظف است معادل ظرفیت مندرج در قرارداد، ماهانه هزینه ترانزیت برق 1403 (انتقال) را به شرکت برق منطقه‌ای یا توزیع نیروی برق پرداخت کند.
- صدور صورتحساب نهایی: صورتحساب برق مشترک بر اساس تفاوت بین توان مصرفی واقعی و میزان تعهدشده در قرارداد دوجانبه صادر می‌شود.
- پایش و نظارت بر تولید: شرکت برق منطقه‌ای عملکرد نیروگاه را در زمینه تامین برق متعهدشده پایش می‌کند.
تعهدات نیروگاه و مشترک در قرارداد دوجانبه در نیروگاه های مقیاس کوچک
تعهدات نیروگاه
- تامین مستمر برق طبق ظرفیت و توان تعهدشده.
- رعایت رویه رویت‌پذیری و ارائه اطلاعات دقیق به دیسپاچینگ منطقه‌ای.
- ارائه ضمانت‌نامه بانکی به میزان 30 درصد تعهدات ریالی قرارداد.
تعهدات مشترک
- پرداخت به‌موقع صورتحساب‌ها.
- پرداخت هزینه ترانزیت به شرکت مالک شبکه.
- اعلام هرگونه تغییر در مصرف به نیروگاه و شرکت توزیع.
ضمانت اجرای قرارداد و جریمه عدم ایفای تعهدات
برای جلوگیری از عدم اجرای تعهدات نیروگاه‌ها در قراردادهای دوجانبه، ضمانت‌هایی پیش‌بینی شده است:
- نیروگاههای دارای قرارداد فروش برق با شرکت برق منطقه‌ای، موظف هستند ضمانت‌نامه بانکی معادل 30 درصد از ارزش برق تعهدشده در قرارداد دوجانبه ارائه دهند.
- در صورت عدم تامین برق بیش از 30 درصد ظرفیت قرارداد توسط نیروگاه، شرکت برق منطقه‌ای می‌تواند این خسارت را از محل سایر قراردادهای نیروگاه کسر نماید.
جبران هزینه و جریمه ناشی از عدم تولید
اگر نیروگاه مقیاس کوچک نتواند میزان توان تعهدشده را در ساعات مقرر تامین کند، مشمول جبران هزینه و پرداخت جریمه خواهد شد:
- جبران هزینه: هزینه انرژی تأمین‌نشده، معادل قیمت خرید برق توسط شرکت برق منطقه‌ای یا شرکت توزیع (طبق قرارداد مربوطه) محاسبه و به حساب بدهکاری نیروگاه منظور می‌شود.
- جریمه عدم تولید: علاوه بر جبران هزینه، مبلغی معادل نرخ خرید تضمینی برق نیروگاه مقیاس کوچک یا متوسط نرخ خرید برق در همان سال، به عنوان جریمه عدم انجام تعهدات، محاسبه و از نیروگاه دریافت می‌شود.
پایش و رویت‌پذیری نیروگاه
نیروگاههای متقاضی انعقاد قرارداد دوجانبه، باید امکان رویت‌پذیری تولید برق خود را برای مرکز دیسپاچینگ شرکت برق منطقه‌ای فراهم کنند. این رویت‌پذیری مطابق دستورالعمل ابلاغی توانیر انجام می‌شود. همچنین شرکت برق منطقه‌ای، مسئول پایش مستمر عملکرد نیروگاه و مطابقت تولید واقعی با میزان تعهدشده در قرارداد است.
خاتمه و فسخ قرارداد
- در صورت پایان یافتن دوره قرارداد یا فسخ آن به هر دلیل، طرفین موظفند مراتب خاتمه قرارداد را فوراً به شرکت برق منطقه‌ای و شرکت توزیع اعلام نمایند.
- اگر نیروگاه در طول مدت قرارداد، نتواند بیش از 20 درصد از تعهدات تولید برق خود را انجام دهد، شرکت برق منطقه‌ای این موضوع را به نیروگاه و شرکت توزیع اعلام می‌کند. پس از آن، شرکت توزیع موظف است مصرف‌کننده را از این وضعیت مطلع کرده و صورتحساب کامل (بدون تخفیف قرارداد دوجانبه) برای مشترک صادر کند.
مزایای قراردادهای دوجانبه برای نیروگاههای مقیاس کوچک
- امکان فروش برق با قیمت رقابتی و خارج از چارچوب تعرفه‌های تکلیفی.
- تامین درآمد پایدار برای نیروگاههای تولید پراکنده.
- کمک به پایداری شبکه از طریق توزیع بار و پراکنده‌سازی تولید.
- کاهش هزینه انرژی برای مشترکین پرمصرف از طریق خرید مستقیم برق.
فایل pdf رویه اجرایی عقد قراردادهای دوجانبه در نیروگاههای مقیاس کوچک
جمع‌بندی
رویه اجرایی عقد قراردادهای دوجانبه در نیروگاههای مقیاس کوچک و مشترکین با مصرف بالا، گامی موثر در راستای ایجاد فضای رقابتی در بازار برق کشور است. این سازوکار، علاوه بر فراهم کردن امکان فروش مستقیم برق توسط تولیدکنندگان کوچک، به مشترکین صنعتی و پرمصرف این فرصت را می‌دهد که برق مورد نیاز خود را با شرایط مطلوب و قیمت رقابتی تامین کنند.
با این حال، موفقیت در اجرای این قراردادها، نیازمند تعهد جدی نیروگاه‌ها به تامین پایدار برق و رعایت دقیق الزامات قانونی است. ضمانت‌نامه‌های بانکی، مکانیزم‌های جبران هزینه و جریمه‌های پیش‌بینی‌شده، نشان‌دهنده حساسیت بالای این قراردادها و اهمیت تامین پایدار برق برای مصرف‌کنندگان است.